O ...Koσκωτάς είναι πάντα εδώ!!!

Το οικονομικοκοινωνικό φαινόμενο «Κοσκωτάς» είναι πάντα εδώ ! Τι κι αν άλλαξε όνομα και ονομάζεται Κόκκαλης. Τι κι αν η «Γραμμή Α.Ε» ονομάζεται πια Ιντραλότ. Σχεδόν μια εικοσαετία, η παρουσία μιας πτυχής του ελληνικού … «εργολαβικού» καπιταλισμού που εστιάστηκε γύρω από το πρόσωπο ενός «αυτοδημιούργητου» επιχειρηματία, καλά κρατεί. Οι ρόλοι και τα πρόσωπα φαινομενικά διαφορετικά, αλλά το σενάριο, παραλλαγή του ίδιου έργου. Τότε, ο «αυτοδημιούργητος» ερχόταν από την Αμερική, νεόκοπος κεφαλαιοκράτης, αν και τρία χρόνια πριν καταζητείτο για αδικήματα του απλού Ποινικού Κώδικα (πότε για 1000, πότε για 2000 και πότε για 5000 δολάρια).
Την δεκαετία του ΄90, ο έτερος «αυτοδημιούργητος», ερχόταν από μια πρώην «λαϊκή δημοκρατία». «Αριστερός» αυτός, τόσο συμπαθές το προφίλ του, που κανείς δεν προβληματίστηκε τότε και κανείς δεν θυμάται πια την αρχή των επικερδών επιτηδευμάτων του (αν και όπως λέει ένας δεικτικά ευφυής φίλος μου : η μεγάλη περιουσία του Κόκκαλη, όταν πρωτοήρθε στην Ελλάδα, ήταν μόνο μια βαλίτσα με «άπλυτα» για πολλούς, που κόστιζε ακριβά). Το νέο σενάριο είχε και ολίγον από ψυχρό πόλεμο, Στάζι, συνομωσιολογία, κάτι μυστήρια ψευδώνυμα που ξεχάστηκαν σε δικαστήρια, και δεν πρόλαβαν τον αγώνα δρόμου με την …παραγραφή.
Η σκηνογραφία κατά μια διαβολική σύμπτωση, παρέμεινε η ίδια : το αμοραλιστικό, παρασιτικό και αλαζονικό τοπίο της μεταπολίτευσης που διέφθειρε συνειδήσεις και αξίες και «πάντρεψε» την οικονομία, αρχικά με τους «διαπλεκόμενους», και με τους «κουμπάρους», πρόσφατα.
Η σκηνοθεσία βέβαια, έχει και κάποια ασυγχώρητα «εικαστικά» λάθη, που τελείως αυθόρμητα οδηγούν τον… άδολο πολίτη-θεατή σε πονηρούς συνειρμούς.
Συγκεκριμένα, δεν άλλαξαν μόνο δυο στοιχεία της πλοκής : ο Λούβαρης και Ολυμπιακός. Βέβαια, ο πρώτος εμφανίζεται χωρίς κολάρο στο λαιμό και θεραπευμένος, αλλά αυτή η εμμονή της σκηνοθεσίας να τον καθηλώνει στον ίδιο ρόλο, θύμιζε σε πολλούς την «μανιέρα» του… Αρτέμη Μάτσα. Τα σενάρια διαφορετικά, ο Αρτέμης Μάτσας, πάντα με το ίδιο προφίλ.
Η παλιά μυθοπλασία πρόβαλλε τον «εθνικό επενδυτή-εκδότη», ενώ τώρα προβάλλεται ο «εθνικός…μειοδότης ή πλειοδότης»(μην πονηρεύεστε, για διαγωνισμούς μιλάμε).

Αφορμή, για τα παραπάνω αποτελεί, η «κουμπαριά» του ΟΠΑΠ με την ΙΝΤΡΑΛΟΤ, μέσω της απευθείας ανάθεσης, στην τελευταία, του κρατικού τζόγου, με συνολική προίκα 230 εκατ. ευρώ για τρία χρόνια. Τον Ιούλιο του 2007, ο ΟΠΑΠ, ανακοίνωνε μόνο τα 96,5 εκατ.ευρώ, και απέκρυψε τα υπόλοιπα. Παράλληλα, η πολυδιαφημισμένη εξυγίανση του Οργανισμού που εξήγγειλε η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, εξόκειλε, εν μέσω ενός ορυμαγδού ανεφάρμοστων διεθνών διαγωνισμών και παραιτήσεων μελών της επιτροπής αξιολόγησης των τριών υποψήφιων επιχειρήσεων. Ο ΟΠΑΠ διαπραγματευόταν με την ΙΝΤΡΑΛΟΤ από την άνοιξη του 2007, εν μέσω… ανοικτού διαγωνισμού για κάθε ενδιαφερόμενο. Πρόσφατα, η επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ρώτησε τον ΟΠΑΠ για το κόστος της σύμβασης, και ο οργανισμός επανέλαβε το κόστος των 96,5 εκατ.ευρώ, αποκρύπτοντας το κόστος για την συντήρηση και την τεχνική υποστήριξη του νέου πληροφοριακού συστήματος (125 εκατ.ευρώ). Μάλιστα, η σύμβαση προβλέπει και την αποζημίωση, με μυθικά ποσά, του «εθνικού εργολάβου», στην περίπτωση ακύρωσης της σύμβασης.

Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό στην περίπτωση του Σωκράτη Κόκκαλη, είναι η ευεργετική συμπεριφορά των Μ.Μ.Ε σχετικά με την δημόσια εικόνα του. Άλλωστε και ο ίδιος, φρόντισε ώστε οι δουλειές του να αφήσουν απ’έξω τον εκδοτικό χώρο ή να τον απασχολούν οριακά (κάποτε μόνο ο flash, τώρα το απολιτικό Magic). Απέφυγε να κάνει τα ίδια λάθη του Κοσκωτά, που «ξεσκεπάστηκε» από την αντίδραση των εκδοτών, απέναντι στο μονοπωλιακό εκδοτικό γίγαντα που είχε δημιουργήσει. Οι δικαστικές περιπέτειες, το παρελθόν, οι απροκάλυπτες κρατικές εργολαβικές συμβάσεις του προέδρου του Ολυμπιακού, αντιμετωπίζονται ως προσωπικές διαμάχες με μια ή το πολύ με δυο εφημερίδες. Άλλωστε, είπαμε είναι «εθνικό κεφάλαιο», χώρια που δίνει δουλειά σε τόσο κόσμο…

Το γεγονός αυτό, σχετίζεται με την ευρύτερη δημαγωγική λειτουργία των Μ.Μ.Ε και της εικόνας. Παράγοντες που η εκάστοτε κυβέρνηση χρησιμοποιεί για να σβήνει την μνήμη και να δημιουργεί συνθήκες αποδοχής και ανοχής σε κάθε παρανομία της. Το κράτος και τα Media, εργολαβικά, σφετερίζονται την μνήμη. Αγωνίζονται ενάντια σε κάθε γνήσιο ίχνος του πρόσφατου παρελθόντος, ελπίζοντας ότι η απουσία συγκρίσεων, θα επιβάλλει το σήμερα. Έτσι και στην περίπτωση Κόκκαλη. Το θέαμα, η εικόνα και οι παραδοχές ή οι συναλλαγές της κυβέρνησης, δημιουργούν ένα συνεχές παρόν, όπου η συνεχής επανάληψη επιχειρηματικών επιτυχιών στο σήμερα, εξαφανίζει κάθε μνήμη. Έτσι, ώστε κάθε γεγονός ή παρανομία, να μην μπορεί να γίνει κατανοητό μέσα από τις αιτίες και τα αποτελέσματά του. Σ’αυτές τις συνθήκες, οποιοδήποτε ψέμα μπορεί να γίνει πραγματικότητα, οποιαδήποτε αναφορά στο παρελθόν συκοφαντία. Σε αυτές τις συνθήκες, το μόνο πραγματικό είναι η επιχειρηματικότητα του Κόκκαλη, το ίδρυμά του, ο Ολυμπιακός, οι ευγενείς χορηγίες του στην τέχνη ή όπου αλλού. Επιπλέον, το παρελθόν και η δημόσια εικόνα, μπορεί να ανασκευαστεί χωρίς αιδώ και όποιες αλήθειες ή αποκαλύψεις έρχονται στην επιφάνεια, απονευρώνονται ή απαξιώνονται, με τις κατηγορίες της «παραπληροφόρησης», της συκοφαντίας ή της προσωπικής διαμάχης.

Η ανοχή, που δείχνει το κράτος και το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας σε τέτοιου είδους κοινωνικοοικονομικά φαινόμενα, δεν είναι άσχετη με τo κοινωνικοπολιτικό μοντέλο ανάπτυξης της. Δεν είναι άσχετο με την «κρίση μετάβασης» της ελληνικής κοινωνίας και την απαξίωση και εμπορευματοποίηση αρχών και αξιών. Επίσης, συνδέεται, στενά, με τις ευρύτερες λειτουργίες και ιδεολογικούς μηχανισμούς του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, που προβάλλει την πολιτική ομοιογένεια και στοχεύει στην δημιουργία εύπλαστης και χειραγωγίσιμης «κοινωνίας πολιτών», χωρίς μνήμη. Στην λογική αυτή, οι «δραστηριότητες» του κάθε Κοσκωτά ή Κόκκαλη, όχι μόνο δεν προβληματίζουν ή δεν αμφισβητούνται, αλλά προωθούνται από την Εξουσία, σε σημείο να αποτελούν μέρη των γενικότερων μηχανισμών και της «τεχνοδομής» του Κράτους και της Οικονομίας.
Επιπλέον, στο σημερινό κοινωνικό πλαίσιο, μετρά μόνο το τελικό αποτέλεσμα, η «απόλυτη» επίτευξη του «απόλυτα» θεμιτού πλούτου, αλλά η «απόλυτη» σαφήνεια ως προς τα κοινωνικώς αποδεκτά μέσα επίτευξης, περνά σε δεύτερη μοίρα. Αναφορικά με τα δεδομένα αυτά, ο o Αμερικάνος Κοινωνιολόγος Robert Μerton, είχε εντάξει στην θεώρηση του Δομικού Λειτουργισμού, την κατάσταση «ανομίας», που διαπερνά τις μεταβατικές κοινωνίες. Σ’ένα ανομικό πλαίσιο και κλίμα – κάμψης και χαλάρωσης των αξιών, ηθικής ανοχής και σχετικοποίησης των αξιολογικών τοποθετήσεων – διαμορφώνεται ο τύπος του αξιακά και ηθικά ευέλικτου ανθρώπου, ενός ανθρώπου Ανομικού. Από άποψη «κοινωνικής ηθικής» κινείται οριακά, «δεν διστάζει να παραβιάζει και να παραβλέπει το άγραφο σύστημα κανόνων συμπεριφοράς και συνύπαρξης, αρκεί να βρίσκεται πάντοτε σε τυπικά νόμιμο πλαίσιο». Αυτό το στοιχείο τον διαφοροποιεί από τον παραβάτη που έρχεται σε απευθείας, ανοικτή ρήξη με τον νόμο. Και αυτό ακριβώς, τον κάνει πιο επικίνδυνο, εφόσον φαινομενικά κινείται σε ένα πλαίσιο που του χαρίζει κοινωνική αποδοχή και επιδοκιμασία.

Το 1989, ο Μίκης Θεοδωράκης είχε προσκαλέσει-προκαλέσει τον Κοσκωτά να τον…αγοράσει. Αυτός ο κοινωνικοπολιτικός σαρκασμός, σαν εναγώνιο σήμα κινδύνου, παραμένει ρεαλιστικός και ουσιώδης. Εκτός αν η «αγορά» των πολιτών από τον «εθνικό εργολάβο», θα μπορούσε να αποτελέσει την πολυπόθητη λύση του «ασφαλιστικού», που τόσο καίει την Κυβέρνηση.

Υ.Γ Τα κοινωνικά αντανακλαστικά των συνειδητοποιημένων πολιτών είναι ανάγκη να μείνουν σε εγρήγορση. Η οποιαδήποτε πετυχημένη διαχείριση εθνικών θεμάτων, από την κυβέρνηση (π.χ Σκοπιανό) δεν πρέπει να «πατσίσει» με την αποδοχή και ανοχή οποιοδήποτε μοντέλου «εργολαβικής οικονομικής ανάπτυξης».


Δημήτρης Γιαννάτος
"Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΡΗΞΗ, στις 3/11/2007